Bekenden in de rechtbank

In een uitzending van de RTL soap Goede Tijden, Slechte Tijden viel me laatst iets op. Een advocaat biedt aan zijn zwager te verdedigen. Maar hoe zit dat precies, is het op de justitiële werkvloer toegestaan om te werken met en/of voor bekenden?

Afgelopen vrijdag kwam er een fragment van Goede Tijden Slechte Tijden voorbij. Job heeft een advocaat nodig, omdat hij gedaagde is in een rechtszaak. Zijn zus (Rikki) en haar vriend (Thijs) lijkt het dan een goed idee als Job zijn zwager Thijs als zijn advocaat kiest.

In dit geval gaat het om de advocaat. Voor advocaten gelden maar weinig restricties wat betreft werken met bekenden. Een verdachte heeft het recht om zich te laten bijstaan door een advocaat, wie hij hiervoor kiest is aan de verdachte zelf. De verdachte mag zichzelf verdedigen of zich laten verdedigen door een advocaat. De band tussen de verdachte en de advocaat speelt hierbij geen rol.

Een verdachte mag er ook voor kiezen om zich niet te laten bijstaan door een advocaat. Als de verdachte hiertoe beslist, moet er wel onderzocht worden of de verdachte de gevolgen daarvan kan overzien.

Voor de rechter is het een ander verhaal. Het is heel belangrijk dat een rechter onpartijdig is, de rechter moet onpartijdig zijn tot het moment dat de uitspraak gedaan wordt.  Een rechter mag een gedaagde of eiser niet kennen, omdat dit de onpartijdigheid zou kunnen beïnvloeden.

Het komt wel eens voor dat de onpartijdigheid van de rechter in twijfel getrokken wordt. Dan kan een rechter gewraakt worden of zichzelf wraken, dat laatste wordt verschonen genoemd. Er zijn verschillende redenen om te wraken; financiële belangen, nevenfuncties, vooringenomenheid, gelegenheid tot reactie ontnemen of betrokkenheid van familie of bekenden. Niets mag de onpartijdigheid dus beïnvloeden.

In 2015 werden er 713 wrakingsverzoeken ingediend, in 32 van deze gevallen werd de rechter daadwerkelijk vervangen. Dit gebeurt als de rechter het eens is met de wraking. Als de rechter het niet eens is met de wraking beslist de wrakingskamer. De beslissing die de wrakingskamer neemt is bindend.

Op de site van de Rechtspraak kun je een aantal spraakmakende wrakingsverzoeken vinden.

Om terug te komen op het voorbeeld uit Goede Tijden, Slechte Tijden: Job zou Thijs dus wel als zijn advocaat mogen kiezen. Als Thijs, in plaats van advocaat, rechter was in de zaak met Job, had het niet gemogen.